Vẹt hyacinth macaw có tên khoa học là Anodorhynchus hyacinthinus, thuộc Chi Anodorhynchus, Tông Arini, Phân họ Arinae (vẹt tân thế giới), Họ Psittacidae, Liên họ Psittacoidea (vẹt “thực sự”). Là loài vẹt biết bay lớn nhất, và đắt nhất thế giới.
1. Nguồn gốc, đặc điểm sinh sản của vẹt Hyacinth Macaw
Vẹt hyacinth macaw là loài vẹt đuôi dài có nguồn gốc từ miền Trung và Đông Nam Mỹ như: vùng Pantanal của Brazil , phía đông Bolivia và đông bắc Paraguay, tại các vùng cerrado thuộc nội địa phía đông Brazil ( Maranhão , Piauí , Bahia , Tocantins , Goiás , Mato Grosso , Mato Grosso do Sul và Minas Gerais ), và ở các khu vực gắn liền với sông Tocantins , sông Xingu , sông Tapajós và đảo Marajó ở lưu vực phía đông Amazon của Brazil.
Hyacinth macaw có chiều dài tính từ đầu đến chóp đuôi khoảng 100cm, và nặng khoảng 1.2 – 1.7kg. Là loài vẹt biết bay lớn nhất thế giới ( chỉ sau vẹt kakapo, không biết bay, nặng tới 3.5kg). Toàn thân Hyacinth macaw được bao phủ bởi bộ lông màu xanh lục và điểm nhấn là vòng mắt và vùng da ở mỏ dưới có màu vàng rực rất đẹp, và một số cá thể cũng có chiếc lưỡi màu vàng trông rất đặc biệt và ấn tượng.
Với chiếc mỏ rất to và cứng, thì thức ăn trong tự nhiên phần lớn của vẹt hyacinth macaw là các loại hạt từ các loài cọ, như cọ acrocomia aculeata, attalea, phalerata, acuri và bocaiuva. Chiếc mỏ của hyacinth macaw có thể cắn vở sọ dừa và những quả hạch lớn. Ngoài ra hyacinth macaw còn ăn trái cây, quả hạch, mật hoa, và các loài thực vật khác.
Cũng như đa số các loài vẹt macaw khác, người ta thường thấy hyacinth macaw ăn đất sét ở ven sông, việc ăn đất sét sẽ giúp cho vẹt thải các độc tố, đồng thời bổ sung khoáng chất cho cở thể của chúng. Đối với vẹt, khoáng và can xi rất quan trọng trong việc sinh sản, khoáng và can xi giúp cho vỏ trứng chắc khoẻ, vẹt mẹ sinh sản tốt hơn, tránh nguy cơ bị tình trạng bị tắc trứng…
Trong tự nhiên, vẹt hyacinth macaw bay theo từng cặp, làm tổ trên cây manduvi, hốc cây lớn hoặc mặt vách đá, hyacinth macaw thường làm tổ từ tháng 7 đến tháng 12 của năm, mỗi lần đẻ từ 1 – 2 quả trứng, thời gian ấp trứng khoảng một tháng thì trứng sẽ nở, thông thường con non nở sau sẽ không sống sót do sức cạnh tranh thức ăn yếu hơn con đầu. Vẹt non sẽ rời tổ sau khoảng 110 ngày tuổi, và vẫn sống cùng bố mẹ đến 6 tháng tuổi. Vẹt trưởng thành và bắt đầu sinh sản ở tuổi thứ 7.
Khi lai vẹt hyacinth macaw với các loài vẹt macaw khác:
hyacinth macaw + great green macaw = emerald macaw
hyacinth macaw + blue and gold macaw = caloshua macaw
hyacinth macaw + military macaw = milicinth macaw
Ngoài to lớn ra thì vẹt hyacinth sống cũng rất lâu, tuổi thọ trung bình của vẹt hyacinth macaw trong tự nhiên khoảng 50 năm. Trong môi trường nuôi nhốt vẹt có thể sống lên đến 80 – 90 năm, nếu được chăm sóc tốt.
Do nhu cầu của con người săn bắt vẹt làm thú cưng, nạn phá rừng để làm nông nghiệp, và trứng vẹt bị các loài khác ăn như toucan, quạ, chồn, thú có túi…làm cho số lượng vẹt hyacinth macaw giảm đi ngày càng nghiêm trọng. Hyacinth macaw thuộc loài dễ bị tổn thương trong sách đỏ IUCN.
Tuy nhiên được sự giúp đỡ của các tổ chức phi lợi nhuận và sự can thiệp đúng lúc của chính phủ các nước, rất nhiều cá thể đã được sinh ra ở môi trường nuôi nhốt tại các khu bảo tồn và các trại chim trên thế giới. Thái Lan là nước đầu tiên ở Đông Nam Á nuôi sinh sản thành công loài vẹt hyacinth macaw này.
Với thân hình to lớn, chiếc mỏ nhọn hoắc và cứng chắc sẽ làm cho đa số người sẽ cảm thấy e dè trước hyacinth macaw, nhưng vẹt hyacinth macaw rất hiền lành và trầm tính, hyacinth macaw được mệnh danh là ” người khổng lồ hiền lành”. Nhưng đôi lúc, để tạo sự chú ý hoặc kêu gọi đồng loại thì chúng cũng hét lên những âm thanh rất lớn, âm thanh đặc trưng của loài vẹt macaw.
2. Cách nuôi dưỡng và chăm sóc vẹt Hyacinth Macaw
Trong môi trường nuôi nhốt, vẹt hyacinth macaw cần một chiếc lồng, chuồng nuôi vẹt thật rộng rãi và chắc chắn, các nan lồng phải đủ lớn, để chịu lực tốt, tránh bị hư hỏng do vẹt cắn phá bởi chiếc mỏ to khoẻ của chúng. Trong lồng phải có nhiều đồ chơi và phụ kiện cho vẹt để vẹt cắn phá vui đùa, chúng rất thích cắn gỗ, nên gắn nhiều khúc gỗ cho vẹt đứng và cắn phá, khuyến nghị nên dùng gỗ gạo, vì gỗ gạo rất tốt cho chim cũng như vẹt.
Thường xuyên vệ sinh chuồng vẹt, khử khuẩn cốc đựng thức ăn và bình nước của vẹt, dọn dẹp thức ăn dư thừa, để tránh các mầm bệnh gây ảnh hưởng không tốt cho sức khoẻ của vẹt. Lồng nuôi vẹt nên để ở những nơi tránh ánh nắng chiếu trực tiếp và gió lùa, vẹt rất sợ lạnh và gió lùa. Nên đặt lồng vẹt ở nơi có nhiều người qua lại, để vẹt dạn và dễ bắt chước theo âm thanh giọng nói của người hơn.
Hãy tắm thường xuyên cho vẹt khi vẹt đã trưởng thành, tắm cho vẹt bằng muối tắm chuyên dụng để loại bỏ vi khuẩn và các loài ký sinh trùng bám trên lông, những loài rận mạc có thể gây ngứa cho vẹt và làm cho lông không bóng mượt, dễ bị gãy rụng lông. Tránh tắm vẹt khi vẹt còn non, và không nên ép vẹt tắm, hãy để chậu nước cho vẹt tự vào tắm, những chú vẹt trưởng thành khoẻ mạnh rất thích tự tắm. Khi vẹt cảm thấy không khoẻ hoặc còn non vẹt rất sợ nước, lúc này tắm cho vẹt thì vẹt rất dễ bị bệnh.
Chủ nuôi cũng nên thường xuyên tương tác, chơi cùng vẹt mỗi ngày, tránh để vẹt bị cô đơn, trong lồng thời gian dài, điều này có thể làm cho vẹt bị stress, dẫn đến tự cắn phá lông và cơ thể, không còn quấn chủ và có thể sẽ cắn chủ.
Vẹt hyacinth macaw nói khá tốt, quấn chủ và thích làm trò, vì vậy cần tập luyện cho vẹt ngay từ lúc còn non, thường xuyên dạy vẹt nói mỗi ngày, và kết hợp cho vẹt nghe ghi âm dạy vẹt nói, hoặc mở youtube dạy vẹt nói cho vẹt nghe mỗi ngày ít nhất 1 giờ để cho vẹt tiếp thu được nhanh hơn. Khi vẹt đã nói được rồi mới chuyển sang câu mới dài hơn. Vẹt hyacinth nói được những câu khá dài như mẹ ơi có khác, mẹ ơi mẹ nấu cơm hả… và nhớ được khá nhiều câu.
Vẹt hyacinth macaw non ăn những loại bột chuyên dùng cho vẹt non như nutribird a19, mỗi lần vẹt ăn khoảng 120 – 150cc, mỗi ngày ăn từ 3 – 4. Với vẹt non thì cần pha bột loãng, khi vẹt càng lớn thì pha bột ngày càng đặc hơn.
Khi vẹt đã gần full lông thì ta cần tập cho vẹt ăn hạt, các loại hạt trộn chuyên dùng cho vẹt macaw có đầy đủ các thành phần hạt bổ dưỡng phù hợp cho hyacinth macaw như óc chó, hạt quả hạch…, kèm theo cho vẹt ăn các loại trái cây tươi như ổi, táo, xoài, thanh long, nho…, các loại rau củ như cải, xả, củ cải, ớt…, viên trái cây nén, cám trứng…, kết hợp xoay vòng để bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho vẹt, cũng như đa dạng thức ăn để cho vẹt không bị nhàm chán thức ăn.
Vào mùa nắng nóng thì mỗi tuần nên bổ sung vitamin, điện giải bù nước cho vẹt. Vào mùa mưa và mùa lạnh thì nên thường xuyên cho vẹt ăn ớt, xoa dầu tràm hoặc dầu khuynh diệp vào chân và mũi vẹt để tránh bị cảm lạnh.
3. Giá Vẹt Hyacinth Macaw
Ở Việt Nam, Vẹt hyacinth macaw chỉ được nhập khẩu và bán ở những shop bán vẹt lớn ở Tp. HCM và Hà Nội. Và đa số phải đặt hàng trước, ít khi có sẵng, do giá trị của vẹt rất lớn, giá vẹt hyacinth macaw thông thường khoảng 800 triệu đồng, có thời điểm khan hiếm giá lên hàng tỷ đồng cũng chưa chắc có thể mua được.
Với bài viết này, Dạy Vẹt Nói hy vọng cung cấp thêm thông tin hữu ích về vẹt hyacinth macaw tới các bạn! Chúc các bạn tìm được bạn đồng hành thật ưng ý nhé!
Các bạn hãy follow kênh youtube của Dạy Vẹt Nói để xem thêm nhiều video về vẹt, cũng như video để dạy vẹt nói nhe!